مسئولیت اجتماعی سازمانی چیست؟
مسئولیت اجتماعی سازمان در واقع چارچوبی اخلاقی است که در آن افراد یا شرکت‌ها برای انجام وظیفه‌ی مدنی خود و اقداماتی که به نفع کل جامعه است، مسئول هستند. برای مثال اگر شرکت یا شخصی با اقدامات خود به محیط زیست آسیب وارد کند، از نظر اجتماعی حرکت غیرمسئولانه‌ای را انجام داده است. براساس این موضوع، مدیران باید تصمیماتی بگیرند که نه‌تنها سود سازمان را به حداکثر برسانند، بلکه از منافع جامعه و اجتماع به عنوان یک کل، محافظت کنند.
سی اس آر یا مسئولیت اجتماعی شرکتی به چه دسته‌هایی تقسیم می‌شود؟
- مسئولیت‌های اجتماعی محیطی
- مسئولیت‌های اجتماعی خیرخواهانه
- مسئولیت‌های اجتماعی اخلاقی
مسئولیت‌های اجتماعی محیطی
یکی از جنبه‌های CSR این است که هر شرکت بخش بزرگی از تمرکز خود را روی حفظ محیط زیست و منابع طبیعی می‌گذارد. با پیشرفت تکنولوژی، کمپانی‌های بزرگ و مشهور در پی استفاده از راهکارهایی هستند که با تولیدات خود کمترین آسیب را به کره زمین وارد کنند.
به طور مثال یک کمپانی تولید تلفن همراه اعلام کرد که تمامی اجزای ساخت محصولات خود کاملا با مواد زیست تخریب‌پذیر درست شده که پس از مصرف، در طبیعت تجزیه خواهند شد.
مسئولیت‌های اجتماعی خیرخواهانه
در این نوع از CSR، شرکت مسئولیت خود را در زمینه‌ی خدمات اجتماعی و رفع معضلات اجتماعی دانسته و برای رفع آن تحت عنوان کمپین‌های مختلفی تلاش می‌کند. به عنوان مثال در نظر گرفتن بخشی از بودجه شرکت برای درمان بیماران خاص از جمله این فعالیت‌ها است.
مسئولیت‌های اجتماعی اخلاقی
در این سطح، جنبه اخلاقی مسئولیت اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مسئولیت‌ها شامل پرداخت درآمد بیشتر به کارمندان از طریق پاداش‌های بالاتر، فراهم کردن فرصت برای بیکاران، اجتناب از کار کردن با شرکت‌های دارای سابقه و شهرت منفی و غیره می‌باشد.
تاریخچه پیدایش مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت
مسئولیت اجتماعی شرکت مفهومی است که در اواسط قرن بیستم در آمریکا مطرح و توجه بسیاری از متخصصان مشغول در بخش اقتصادی، علمی و سیاسی جهان را به سوی خود جلب کرد. ظهور مسئولیت اجتماعی شرکت در سال‌های اخیر ریشه در معامله‌های بزرگ جهانی، پیچیده‌تر شدن فضای کسب و کار، تقاضا برای شفافیت قراردادها در کسب و کار و پاسخی به تحولات و چالش‌های جهانی شدن بوده است. مدل‌های اولیه مسئولیت اجتماعی سازمانی در دهه ۱۹۶۰ ظاهر شد و پس از آن، جنبه‌ی اجتماعی مسئولیت شرکت‌ها را به طور مستقیم به مسئولیت‌هایی بالاتر و ورای مسئولیت‌های اقتصادی و قانونی ربط می‌داد.
مسئولیت اجتماعی شرکت برای اولین بار در دهه‌ی بیست میلادی مطرح شد، ولی به دلیل رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت، نتوانست به عنوان یک موضوع جدی تا دهه ۱۹۵۰میان رهبران کسب و کار جایگاه خاصی پیدا کند. سازمان‌های بین المللی همچون سازمان ملل متحد، بانک جهانی، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نه تنها پژوهش و ترویج مسئولیت اجتماعی را تایید کردند بلکه دستورالعمل ها و واحدهای دائمی کاری را به وجود آوردند.
مسئولیت اجتماعی شرکت در واقع مفهومی است که بر اساس آن شرکت‌ها به طور داوطلبانه تصمیم به مشارکت در ساختن یک جامعه بهتر و محیط پاکیزه‌تر می‌گیرند. مفهومی که با توجه به آن اعضای سازمان، نگرانی‌های اجتماعی و زیست محیطی را در فعالیت‌های عملیاتی کسب و کار در تعامل با گروه‌های ذینفع خود در نظر خواهند گرفت.
مسئولیت اجتماعی شرکت در حوزه‌های مختلف چگونه تعریف می‌شود؟
مسئولیت و تعهد اجتماعی در حوزه‌های گوناگون دارای تعاریف فراوانی، بر اساس حوزه فعالیت است. مثلا در حوزه شرکت‌ها و یا بنگاه‌ها که این مسئولیت به اختصار به CSR شناخته می‌شود، بندهای مختلفی برای این منظور تعریف شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعهد در قبال حفظ محیط زیست و اکوسیستم که خود برای مراکز صنعتی یک گزینه بسیار مهم به شمار می‌آید.
- تعهد در قبال رعایت عدالت و شایسته سالاری در استخدام نیروهای مورد نیاز.
- تعهد در قبال برآورده کردن تمامی نیازهای ضروری کارمندان و خانواده‌های آن‌ها.
- تعهد در قبال ارائه محصولات کاملا سالم و بدون هیچگونه مضرات برای انسان.
- تعهد در قبال صرف درآمدها در راه‌های غیر خلاف و غیر قانونی و در مسیر پیشرفت و توسعه.
- تعهد در قبال رفتار درست و انسانی با تمامی افراد مرتبط.
- تعهد در قبال رعایت حقوق مصرف کنندگان در صورت تولید کالا یا ارائه خدمت.
مزایای مسئولیت اجتماعی سازمان چیست؟
۱. به پیروزی شرکت در رقابت با سایر شرکت‌ها کمک می‌کند
امروزه، مسئولیت اجتماعی سازمان در هنگام خرید یا معامله، از معیارهای اصلی برای مشتریان محسوب می‌شود و سازمان شما می‌تواند از این موضوع برای تبلیغ در موقعیت‌های تجاری و بازاریابی خود نیز استفاده کند.
۲. توجه سرمایه‌گذاران مختلف را به کسب و کار شما جلب می‌کند
سرمایه‌گذاران معتقدند که تعهد به تغییرات اجتماعی راهی عالی برای موقعیت‌یابی هر شرکتی به منظور موفقیت بلند‌مدت است. با برقراری توازن میان تمرکز بر سودآوری یک سازمان و مسئولیت اجتماعی آن فرصت‌های بی‌شماری می‌توانند برای شرکت‌ها ایجاد شوند.
۳. مسئولیت اجتماعی متقاضیان قوی را جذب و نرخ نگه‌داشت را افزایش می‌دهد
موفقیت شرکت شما تحت‌تأثیر افرادی است که برای شما کار می‌کنند. اگر مدیر شرکت به طور مداوم فرهنگ مرتبط با مسئولیت اجتماعی سازمان را برای کارکنان خود قید کند و به این امر نیز شناخته شود، می‌تواند در پروسه‌ی جذب نیرو استخدام، افراد توانمند و برتر را در سازمان خود جذب و حفظ کند.
۴. فرهنگ کسب‌و‌کار شما را بهبود می‌بخشد
کارکنان شرکت، در صورت مشاهده‌ی ابتکارات مسئولیت اجتماعی، تعهد بیشتری نسبت به سازمان خواهند داشت. اختصاص زمانی برای حمایت از ابتکارات اجتماعی کارکنان نیز می‌تواند افتخار، وفاداری و انگیزه را در بین اعضای تیم شما ایجاد کند که این امر باعث می‌شود تا همه‌ی افراد تیم بیش از پیش، متعهد و پربازده باشند.
۵. مسئولیت اجتماعی سازمان وفاداری مشتری و محبوبیت را افزایش می‌دهد
مصرف‌کنندگان به سمت شرکت‌هایی جذب می‌شوند که به عنوان یک شهروند شرکتی شایسته شناخته می‌شوند. لازم به ذکر است که حمایت از مشتری‌های قدیمی کلید جذب مشتریان جدید است. مشتریان وفادار از راه صحبت با افراد دیگر در مورد محصول و به اشتراک گذاشتن نظرات مثبت خود، کسب و کار شما را تبلیغ و آن را رونق می‌بخشند.
۶. وجهه‌ی شرکت شما را بهبود می‌بخشد
اگر شرکت مورد نظر به طور مرتب اقدامات مسئولیت اجتماعی سازمان را رعایت کند، به مشتریان، سرمایه‌گذاران و کل جهان این تصور را القا می‌کند که از نظر اقتصادی توانایی و پتانسیل کسب درآمد را دارد. این امر، به نوبه‌ی خود، می‌تواند سرمایه‌گذاران جدیدی را به سوی شرکت شما جلب کند.
۷. بر سودآوری و ارزش می‌افزاید
زمانی که روش‌هایی با مصرف بهینه‌ی انرژی را به کار می‌گیرید و بازیافت می‌کنید، در واقع هزینه‌های بهره‌برداری سازمان را کاهش داده و به نفع محیط زیست عمل کرده‌اید. مسئولیت اجتماعی سازمان، شفافیت با تحلیل‌گران سرمایه‌گذاری، سهام‌داران و اعضای جامعه را افزایش می‌دهد و این موضوع باعث بهبود اعتبار شرکت و افزایش ارزش کلی آن در طولانی مدت خواهد شد.
معایب مسئولیت اجتماعی چیست؟
در حالی که دریافتید مزایای مسئولیت اجتماعی چیست؛ باید این معایب اصلی را نیز درمورد مسئولیت اجتماعی در نظر بگیرید.
۱. به اجرا درآوردن آن‌ها هزینه‌بر است
در حالی که سازمان‌های بزرگ آسان‌تر می‌توانند بودجه‌ای را به گزارش مسئولیت اجتماعی سازمان خود اختصاص دهند، این کار می‌تواند برای سازمان‌های کوچک‌تر هزینه‌برتر باشد. ممکن است که شرکت مدنظر به استخدام کارکنان اضافی برای مدیریت مؤثر این فرایندها نیاز داشته‌باشد، در حالی که این امر می‌تواند برای مشاغل کوچک چالش‌برانگیز باشد.
۲. بر سودآوری تأثیر می‌گذارد
سازمان شما در قبال سهام‌داران خود، مسئولیت امانت‌داری دارد و هزینه‌های اقدامات مسئولیت اجتماعی به طور مستقیم می‌توانند بر این مسئله تأثیر بگذارند. ممکن است که مدیران شرکت مجبور باشند بین تصمیمات و اقدامات مرتبط با مسئولیت اجتماعی سازمان و تمرکز بر سود شرکت، یکی را انتخاب کنند.
۳. باعث سبزشویی می‌شود
سبزشویی (greenwashing) به رفتار انسان‌هایی اشاره دارد که به ظاهر دوست‌دار و حامی محیط زیست هستند؛ اما به آن آسیب می‌زنند و به دروغ برای محیط زیست تبلیغ و هزینه می‌کنند. در برخی موارد، اقدامات مربوط به مسئولیت اجتماعی به عنوان ترفندی برای بهبود وجهه‌ی یک شرکت مورد استفاده قرار گرفته‌است.
سخن پایانی
شرکت‌ها نسبت به جامعه و فضایی که در آن فعالیت می‌کنند باید احساس مسئولیت کرده و در این راستا تلاش‌هایی را انجام دهند. اگرچه تعاریف «مسئولیت اجتماعی سازمان» متنوع است؛ اما این موضوع که مسئولیت شرکت در کنار سودآوری، شامل تعهدات اجتماعی و زیست محیطی به ذینفعان مختلف می‌شود، به طور گسترده‌ای در جامعه پذیرفته شده است.
